Nakładem wydawnictwa Politechniki Krakowskiej ukazała się dwuczęściowa monografia pod redakcją prof. E. Nachlik oraz prof. I. Gerasimova poświęcona gospodarce wodnej Polski i Ukrainy. Dotyka podstawowych zagadnień wodnych w skali krajowej i częściowo regionalnej. W obu krajach z natury zagadnienia wodne są uwarunkowane odmiennie, zarówno zasobowo jak i w zakresie potrzeb wodnych. Wskazanie tych uwarunkowań i ich konsekwencji na tle wyzwań rozwojowych oraz w kontekście powojennej odbudowy jest przedmiotem i zarazem niepodważalną wartością tej publikacji.
– Ekstremalizacja zjawisk klimatycznych angażuje badaczy rozwiniętych krajów świata. Ukrainę okoliczności zmuszają do zajmowania się obroną integralności swojego terytorium, ale jak wojna się skończy, będą potrzebne nie tylko kadry do odbudowy, ale także specjaliści potrafiący nowocześnie zarządzać zasobami wodnymi – podsumowuje prof. Stanisław M. Rybicki, dziekan WIŚIE PK. – W hierarchii potrzeb rozwiązywanie problemów hydrologicznych zawsze idzie tuż za budownictwem, ogrzewaniem i żywnością. Obiekty hydrotechniczne bywają też na skutek działań militarnych niszczone i uszkodzone, zatem wartość stanowi to, że zostały poinwentaryzowane. Współpraca, którą nawiązał zespół Pani profesor Nachlik, to utrzymywanie wysokospecjalistycznej wiedzy na temat nowoczesnego zarządzania zasobami wodnymi, która po zakończeniu wojny będzie nieocenionym kapitałem. Pomoże uniknąć w tym obszarze chaosu, lub pozwoli nie pogłębić chaosu powojennego nałożeniem się na niego chaosu klimatycznego. To jest właśnie kapitał intelektualny.
Poniżej przytaczamy fragmenty wstępu do monografii oraz jej podsumowania autorstwa Pani prof. Elżbiety Nachlik.
Tytułem wstępu
Niniejsza publikacja jest efektem międzynarodowej współpracy Katedry Geoinżynierii i Gospodarki Wodnej Politechniki Krakowskiej (PK) z Instytutem Gospodarki Wodnej i Inżynierii Środowiska Państwowego Uniwersyteckiego Instytutu Inżynierii Wodnej i Środowiska (NUWEE) w Równem (Ukraina).Współpraca obu jednostek naukowych datuje się od 2016 roku. Została ona zapoczątkowana przez Marszałka Województwa Małopolskiego, który zorganizował wyjazd studialny polskiej grupy na Ukrainę, połączony ze wspólną konferencją obwodu Ivano-Frankowskiego i Województwa Małopolskiego dla wymiany doświadczeń w zakresie:
- ochrony przed powodzią i rozwoju infrastruktury przeciwpowodziowej
- i gospodarowania wodami należącymi do samorządów regionalnych w rejonie karpackim i na jego obrzeżu – w dorzeczu Dniepru.
To wydarzenie, którego celem była analiza podejścia do gospodarki wodnej, w kontekście wymagań europejskich, pociągnęło za sobą bezpośrednie kontakty obu naszych uczelni. Co ważniejsze, ukierunkowało dyskusję nad zakresem i formą organizacyjno-prawną współpracy naukowej obu jednostek.
Komplementarność bazy naukowo-badawczej naszych jednostek, a także podobne problemy badawcze w zakresie inżynierii i gospodarki wodnej, osadzone w różnych ale jednak zbliżonych geograficznie i hydrologicznie regionach, doprowadziły do ustalenia merytorycznego zakresu tej współpracy. Jest ona związana z zadaniami inżynierii i gospodarki wodnej na rzecz rozwoju społeczno-ekonomicznego, ukierunkowanego na nowoczesny i zrównoważony rozwój ośrodków miejskich i wiejskich.
Łączą nas Karpaty Zachodnie, a dzielą zlewiska morskie. Nasze kraje różnią się wielkością i strukturą gospodarki. Ukraina zajmuje blisko dwukrotnie większą powierzchnię, a ponad 60% tej powierzchni zajmują czarnoziemy i gleby kasztanowe, co stanowi blisko 40% zasobów światowych tych urodzajnych gleb. Ukraina jest spichlerzem Europy i wielu państw Azji, natomiast polska gospodarka, jest znacznie bardziej zróżnicowana.
Celem zawiązanej współpracy jest wdrażanie standardów technologicznych w zakresie planistycznym, projektowym, realizacyjnym i w obszarze utrzymania wód i obiektów wodnych. Takich standardów, które spełniają wymagania współczesnej polityki wodnej w warunkach rozwoju i zmian klimatycznych.
W ostatnich trzech latach formalną bazą dla tej współpracy stał się projekt zatytułowany E-mobility, Sustainable Materials and Technologies (PPI/APM/2018/1/00027/U/001). Dał on możliwość współpracy zespołów badawczych obu naszych jednostek. Jednym z głównych efektów tej współpracy jest niniejsza, dwuczęściowa monografia, poświęcona gospodarce wodnej obu krajów.
(…)
Autorzy
Podsumowanie
Reasumując zagadnienia problemowe Polski i Ukrainy w zakresie gospodarowania wodą w warunkach rozwoju i zmian klimatu, łatwo zauważyć, że ich zakres jest podobny w obu krajach. Dotyczy on następujących, głównych grup zagadnień:
- wzrostu zagrożenia powodzią i suszą oraz energetyki wodnej i zaopatrzenia wodę, w warunkach zmian klimatu,
- wód miejskich i kształtowania wodnych zasobów w rozwijających się aglomeracjach miejskich,
- utrzymania, modernizacji i rozwoju infrastruktury hydrotechnicznej w nowych uwarunkowaniach,
- kwestii organizacyjnych, ekonomicznych i planistycznych w zakresie administrowania i zarządzania zasobami wodnymi.
Podstawowe różnice pojawiają się na etapie analizy uwarunkowań kształtowania i dostępności zasobów wodnych, rodzaju i poziomu ich wykorzystania, zagrożeń jakie niosą a także etapu zaawansowania w dochodzeniu do zintegrowanego zarządzania wodą. Czy warto wymieniać doświadczenia, to pytanie retoryczne – zawsze warto. Strona ukraińska oczekuje współpracy z Politechniką Krakowską i szerzej – ze stroną polską, przede wszystkim w zakresie doświadczeń wynikających z procesu wdrażania europejskiej polityki wodnej. Chodzi oczywiście o doświadczenia praktyczne – pozytywne i negatywne, które ograniczyć powinny zarówno błędy systemowe jak i szczegółowe na poziomie regionalnym i lokalnym.
(…)
Reasumując, niniejsza monografia dotyka podstawowych zagadnień wodnych w skali krajowej i częściowo regionalnej Polski i Ukrainy. W obu krajach, z natury zagadnienia wodne są odmiennie uwarunkowane w obu naszych krajach, zarówno zasobowo jak i w zakresie potrzeb wodnych. Wskazanie tych uwarunkowań i ich konsekwencji na tle wyzwań rozwojowych jest przedmiotem tej publikacji. Jednak z punktu widzenia badawczo-rozwojowego, istotą jest tutaj rozległość problemów do rozwiązania, jakie wymusza rzeczywistość już obecnie oraz w bliższej i dalszej perspektywie. To dotyczy przede wszystkim konieczności stosowania znacznie wyższego poziomu dokładności analiz i ocen oraz co najważniejsze – dużego doświadczenia w zakresie ich interpretacji w kontekście rozwojowym, w warunkach coraz bardziej odczuwalnych zmian klimatu. W tym kontekście, prace obu zespołów powinny być kontynuowane, na bazie zagadnień uznanych za najbardziej istotne.
– prof. dr hab. inż. Elżbieta Nachlik
